Hızlı ve Öfkeli Balonlar
Bu STEM etkinliği, ilkokul ve ortaokul seviyesine uygun bir etkinliktir. Bu etkinlik çocukların iletişim ve motor becerilerini geliştirebilecek eğlenceli bir etkinliktir. Ters yöne kuvvet, esneklik, hava ve enerji kavramlarının çocuklar tarafından algılanması açısından önemlidir. Okunacak olan hikayeden sonra, "Sizce Tako ve Ruka nasıl bir oyun oynayacak olabilirler?" sorusu sorularak ve balonlar gösterilerek öğrencilerin fikirleri alınabilir.
Bununla birlikte, oyunlar çocukların kendilerini gerçekleştirebilmeleri için önemli bir eylemdir ve eğitim sürecine sık sık dahil edilmelidir.
Etkinliğin Amacı:
Bireysel iletişim ve motorsal faaliyetlerin geliştirilmesi
Grup ve bireysel etkinliklerden zevk alınmasının sağlanması
Çocukların kendilerini kontrol edebilme becerilerini geliştirmesini sağlamak
Çocuklarda yapılan her bir eylemin arkasında bilimsel kavramların olduğu farkındalığını oluşturmak
Önce Hikaye
Tako dedesiyle alışverişten eve dönmüş. Ruka'yı evde uyurken bulmuşlar. Ruka o kadar derin uyuyormuş ki, geldiklerini duymamış bile.
Tako dedesine malzemeleri mutfağa götürmesine yardım etmiş. Sonrasında elini yüzünü de yıkadıktan sonra merak ettiği bir konuyu araştırmak için bilgisayar başına oturmuş. Tuşuna basmış ama bilgisayar açılmamış. Ne oluyor diye bakmış, bilgisayarın fişi de prize takılı... Ne olduğunu anlamadığı için mutfakta akşam yemeği hazırlayan dedesine gidip sormuş. Dedesi köylerindeki trafonun arızalandığını duyduğunu, akşama kadar elektriklerin gelmeyeceğini söylemiş. Tako bu duruma üzülmüş çünkü araştırmak istediği konu çok ilgisini çekiyormuş
Salona gidip uyuyan Ruka'nın yanına oturmuş. Ruka yine pelerini üstünde, mışıl mışıl uyuyormuş.
İki bilim aşığı afacan önce gerekli malzemeleri toplamışlar. Tako hemen deney önlüğünü giymiş. Kalan malzemeleri de toplamışlar ve deneye başlamışlar. Hadi biz de onlarla aynı deneyi yapalım. Olur mu?
Malzemeler
Etkinlik
I. Adım
Yaklaşık 3 metre uzunluğunda bir ip kesin ve bunu bi pipetin içinden geçirin. Pipet'in kıvrılan kısımlarını kullanmayın, eğer yapabilirseniz kıvrımları olmayan pipetler kullanın veya o kısmı kesin. Pipetin ip üzerinde rahatça hareket edebilmesi lazım. İpin bir ucunu sandalyeye bağlayın. Daha fazla öğrenci için daha fazla sandalye ve ip gerekmektedir.
II. Adım
İpin ucunu diğer sandalyeye bağlayın. Sandalyeleri çekerek ipi iyice gergin hale getirin. Aynı işlemi ikinci bir ip için de yapın. En az iki kişi ile yarışılması lazım haliyle iki ipe ihtiyacımız var ancak daha fazla kişi ile daha büyük yarışlar yapılabilir. Mesela her bir öğrenci için bir balon ile tüm sınıfça bir yarışma yapılabilir.
III. Adım
Şimdi bir balonu şişirin ve hava kaçırmaması için ağzını en ucundan bantlayın. Balonların üzerine şekiller çizip onları yarış arabalarına benzetebilirsiniz! Hatta balonlara numaralar verin! Daha sonra yandaki resimde görüldüğü gibi balonu pipetlere bantlayın. Balonu, ağız kısmı tam sandalyeye gelecek şekilde ipin üzerindeki pipetten çekin ve ağzındaki bandı hava kaçmasına izin vermeden çıkarın.
IV. Adım
Bir başka arkadaşınız da diğer balonun bandını çıkarsın. Üçten geriye doğru yavaşça sayın ve balonların ağzını bırakın! Balonların içindeki hava dışarıya çıkmaya başlayınca balonlar birden ileriye doğru fırlayacak. İkinci sandalyeye kimin balonu ilk ulaşırsa o kazanacak. Kim kazandı?
Neler Oluyor?
Balon sönerken içindeki havayı şiddetli bir şekilde dışarıya itmeye çalışır. Dışarıya çıkan hava da balonu ters yönde iter. Böylece pipet üzerindeki balon ileriye doğru fırlar gider. Bilim adamları bu durumu "Her etkiye eşit ve zıt yönde bir tepki vardır" şeklinde açıklar.
Dikkat!
Bu etkinlik sınıf içinde yapılabileceği gibi, okul dışında da yapılabilir.
Etkinlik öncesi balonlar çocuklara verilip incelenmeleri istenir. Kullanılacak olan balonların hepsi temel olarak aynı kalitede üretilmiş olmalıdır. Farklı türdeki balonlar yarışlarda avantaja veya dezavantaja sebep olabilir.
Yarışmalar fotoğraflanabilir, panolara asılabilir.
Yarışma nerede yapılacaksa yapılsın, patlayan veya atılan balonların hepsi toplanmalı ve geri dönüşüm kutularına atılmalıdır.
Değerlendirme Soruları
Balonlar ne renkti?
Sizce balonların rengi ile hızı arasında bir ilişki olabilir mi?
Balonların hızına neyin etkisi olmuş olabilir?
Sizin için bu yarışmanın en zor kısmı neresiydi?
Balonları nasıl ve neyle şişirdik?
Sizce balonları farklı bir şekilde şişirebilir miydik?
Sizce balonları hızlandırmak için ne yapılabilir?
Etkinlik Dosyası
Bilimsel Kavramlar
Bu etkinlik ile alakalı olan bilimsel kavramlar; Kuvvet ve Hareket, Sürtünme, Esneklik. Kavramlar hakkında kendi araştırmanızı yaparak ilginç bilgilere ulaşabilirsiniz!