Artık Materyal Etkinlikleri Neden Önemlidir?

Eğitim sistemi, günümüzde artık sadece akademik bilgi ile sınırlı kalmadan çocuklar için yaşam becerileri edinmeye yönelik yaklaşımla yeni bir dönüşüm içerisindedir. Bu yaklaşım sayesinde eğitim anlayışı çocukların okul öncesinden itibaren başlayarak hayatları boyunca devam edecek süreci oluşturmayı hedefler. Kullanılan materyallerden arta kalan çeşitli parçaların yeniden değerlendirilmesini sağlama amacıyla hem ekonomik hem de çevre dostu etkinlikler dikkat çekmektedir. Artık materyal kullanımını teşvik etmeye yönelik olarak en önemli öğretim yöntemi ise etkinlikler olarak görülür. 

Atıl durumda bulunan tüm materyallerle yapılabilir etkinlik süreci olduğundan dolayı eğitsel sürece doğrudan katılım sağlanması da mümkün hale gelir. Eğitimciler atık malzemelerin potansiyellerine yönelik bilinçli çalışma süreçlerinde çocuklara aynı zamanda geri dönüşümün önemini de gösterirler. Aynı şekilde ebeveynler de okulda verilen eğitimi pekiştirecek etkinlikler yaparak çocuklarla aralarındaki iletişimi güçlendirme fırsatına sahip olurlar. 

Artık Materyaller Nedir? Gündelik hayatta kullanılma işlevini kaybetmiş olan, atılmak için bekletilen ancak farklı şekillerde değerlendirilebilecek tüm nesneler artık materyal grubunda sınıflandırılır. Bunlara en iyi örnekler; şişeler, kapaklar, düğmeler, tuvalet kağıdı ruloları, karton kutular gibi nesneler gösterilebilir. Basit malzemelerden oluşan kaynaklar sayesinde basit ancak yaratıcı etkinlikler düzenlenmesi mümkündür. 

Artık materyal olarak nitelendirilen malzemelerle yapılan etkinlikler okul öncesi programlara entegre edildiği gibi bilinçli aileler tarafından da sıklıkla tercih edilmeye başlamıştır. Salt olarak geri dönüşüm faaliyeti olarak değil aynı zamanda çocuklara yaratıcı düşünme niteliğini de kazandırmaktadır. Erken çocukluk döneminde artık materyalleri değerlendiren çocuklar önemli bir farkındalık kazanmış olurlar. 

Artık Materyal Kullanımı Etkinlikleri ile Yaratıcılığın Arttırılması

Çocukların dünyayı keşfetme yolu oyun yöntemiyle gerçekleşir. Okul öncesi dönemde çocukların çevreyi algılama biçimlerinde etkinlikler bu yöntemin uygulanabilmesinde önemli parçayı oluşturur. Yaratıcılığın ifade edilebilmesine yönelik bir alan sağlayan etkinlikler öğretici olduğunda çocukların dünyaya bakışı çok daha farklı hale gelir. Artık materyal kullanımının etkin şekilde öğrenilebilmesi ve yaratıcılığın ortaya çıkarılmasında kullanılan malzemelerin çeşitliliği doğrudan etkilidir. 

Tek başına hiçbir anlam ifade etmeyen artık malzemeler, çocukların yaratıcılıklarına bağlı olarak sınırsız kombinasyonlarla yeniden dönüştürülebilirler. Hazır oyuncaklardan farklı şekilde artık materyal etkinlikleri senaryo kurma, hayal gücünün sınırlarını zorlama, düşünme gibi aktif bilişsel faaliyetler yapmayı sunar. Bu durumda da çocukların yaratıcı düşünme kapasitesinin gelişimi görülür. 

Artık materyaller; çocuklara belirli bir işlevi olmayan ama sınırsız şekilde dönüştürülebilecek malzemeler sunar. Bu, hazır oyuncakların aksine, çocuğun düşünmesini, hayal kurmasını ve farklı senaryolar üretmesini teşvik eder. Örneğin, bir karton kutunun araba, ev ya da robot olabilmesi çocuğun zihinsel esnekliğini ve yaratıcı düşünme kapasitesini doğrudan geliştirir. Temel olarak etkinliklerle öğrenme sürecinde problem çözme becerisi, özgün düşünme davranışları netlik kazanır. 

Problem çözme becerisi, yaratıcı etkinlik süreçlerinin vazgeçilmez parçasıdır. Çocuk, elindeki atık malzeme olarak nitelendirilen malzemeyi kullanarak hedeflediği şekle ulaşmak için problem çözme becerisini kullanmak zorundadır. Bilişsel esneklik açısından deneme-yanılma yapma yöntemiyle öğrenme süreci de etkinlikle desteklenmiş olur. 

Özgün düşünme becerisi, çocuğun çevresinden farklı olarak kendi fikrini öne sürerek düşünme becerisini geliştirir. Artık materyal kullanımı etkinliklerinde çocuğun kendi tasarımını oluşturması kişisel ifade biçimlerini geliştirir. Kendi düşüncelerini daha rahat ifade edebilmeyi öğrenirler. Bireysel farklılıkların oluşması çocukların özgüveninin gelişimine de doğrudan katkı sağlar. 

Artık Materyallerle Etkinliklerin Çocuk Gelişimine Katkıları

Artık materyallerle yapılan etkinlikler, bir bütün olarak incelendiğinde çocukların gelişim alanlarını çok yönlü olarak pozitif etkilediği bilimsel çalışmalarla kanıtlanmış olan etkinliklerdir. Atık malzemenin etkin şekilde kullanımının katkısı incelendiğinde; motor beceriler, bilişsel beceriler ve sosyal-duygusal becerilerin gelişimini aktif biçimde teşvik ettiği bilinmektedir.

Artık materyal etkinliklerinin çocuk gelişimine katkı sağladığı beceriler:

 Motor beceriler

 Bilişsel gelişim

 Sosyal öğrenme

Motor Becerilerin Gelişimi

Çocukların el, göz koordinasyonunu dengeleyerek aynı zamanda parmak kaslarını kullandıklarında motor beceriler gelişmektedir. Artık materyal etkinliklerinde yapılan; materyal kesme işlemi, yapıştırma, delme işlemi ve birbirine monte işlemleri gibi basit işlemler küçük kasları çalıştırarak motor becerilerin kullanılmasını sağlar. 

Bilişsel Gelişim

Problem çözme, sınıflandırma yapma, sıralama oluşturma gibi tüm işlemler bilişsel gelişim olarak tanımlanır. Artık materyal kullanılarak yapılan proje etkinliklerinde çocukların plan yapmasına ve sonuçları görmesi kolaylaşır. Aynı zamanda neden-sonuç ilişkisi bağlamını kurarak bilişimsel gelişimleri olumlu anlamda etkilenir. 

Sosyal Öğrenme Becerileri Gelişimi

Artık metaryal etkinliklerine katılım çocuklara sosyal öğrenme becerileri katar. Empati yapmak, çocukların kendini çoklu katılım sağlanan sosyal bir ortamda ifade etmesi ve paylaşmayı öğrenmesi sosyal öğrenme beceri deneyimini yaşamalarını sağlar. 
Tüm bu çok yönlü katkıların bütünü de, pedagojik açıdan çocuklar için değerli araçları oluşturur.

Evde Uygulanabilir Artık Materyal Etkinliklerinin Önemi Nedir? 

Çocuğun öğrenme sürecinin temelleri ev ortamında atılır. Sürekli olarak bulundukları ortam olduğu için artık materyal kullanılarak yapılan etkinlikler çocukların aileyle kaliteli zaman geçirmelerini sağlar. Duygusal bağları güçlendirir, çocuğun öz güvenini yüksek seviyeye taşır. 

Evde yapılabilir olan artık materyal etkinlikleri oldukça basit şekilde yapılabilir olduğundan dolayı ebeveynler ilk aşamada çocuğu yönlendirebilirler. Yol gösterici yaklaşımla davranarak oyun yöntemiyle öğretme çocukların dikkat süresini uzatır. Eğlenceli olduğu gibi aynı zamanda geliştirici de olduğundan dolayı bu etkinlikleri düzenli yapmak önemlidir.

Artık Materyal Kullanımı Etkinliklerinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Artık materyal kullanılarak yapılan etkinliklerde sürecin güvenli olması dikkat edilmesi gereken en kritik faktörler arasında yer alır. Çocuklarla çalışan eğitimciler ve ebeveynler, malzeme seçimini yaparken dikkatli olmalıdır.

Malzemelerin seçiminin yapılmasında yaşa uygunluk kriteri ilk olarak göz önünde bulundurulması gereken değeri taşır. Çok küçük parçaların yutulması riskine karşı, parçaların kontrol edilmesi elzemdir. Bununla birlikte, keskin olmayan yumuşak kenarlı olan atık malzemeler kaza riskini engeller.

Etkinlik öncesinde hijyen kurallarına da çocukların sağlığı için riayet edilmesi gerekir. İçecek kutuları yıkanmalı ve steril hale getirilmesi gereken atık malzemelerdir. Aynı şekilde yiyeceklere ait ambalajlar gibi temel ürünler de hijyen riskini ortadan kaldıracak şekilde çocuklara sunulması gereken ürünlerdir. 

Ayrıca etkinlik planlanırken ortaya çıkan ürünün gerçekten kullanılabilir olup olmayacağı da iyi değerlendirilmelidir. Eğer üretilen ürün kullanılmayacak ve kısa sürede çöpe gidecekse, etkinlik sırasında harcanan yapıştırıcı, boya gibi ek malzemeler de birer atık haline gelecektir. Bu durum, etkinliğin çevre bilinci kazandırma amacına ters düşebilir. Bu nedenle etkinliklerin yalnızca üretim odaklı değil, işlevsel ve uzun süre kullanılabilir ürünler ortaya çıkaracak şekilde tasarlanması önemlidir.

Artık materyallerle yapılan etkinliklerde asıl amaç çocuklara çevre bilinci kazandırmak, yaratıcılıklarını artırmak ve el becerilerini geliştirmektir. Ortaya çıkan ürünün estetik ya da kusursuz olmasından çok, öğrenme sürecinin nitelikli olması daha değerlidir. Ancak etkinliğin çevresel maliyeti, çocuklara sağladığı kazanımların önüne geçiyorsa, malzeme seçimi ve yöntem yeniden gözden geçirilmeli, etkinliklerin kazanç ve kayıp dengesi dikkatle değerlendirilmelidir.

Sürdürülebilir Artık Materyal Etkinliklerinin Çocuklara Kazandırdığı Değerler

Sürdürülebilir eğitim yöntemleri arasında yer alan artık materyal etkinliklerinin çocuklara kazandırdığı değerler bu kavramın uygulanabilir olduğunu soyut hale getirmektedir. Günlük hayatta işe yaramadığı düşünülen malzemelerin bu etkinlikler sayesinde geri dönüşüm yoluyla tekrar işe yarar hale gelmesi sürdürülebilir olmasında en önemli paya sahiptir. 

Çocukların farkındalığı yetişkinliklere göre çok daha yüksek olduğundan dolayı çevreye karşı duyarlılık bilinci kazanmaları da kolaylaşır. Tüketim alışkanlıklarının gözden geçirilerek sorgulanması da atık materyal kullanılarak yapılan etkinliklerin faydaları arasında görülür. Atmak yerine geri dönüştürme fikrinin erken yaşlarda oturması sayesinde öz disiplin kazanımında etkindir. 

Sürdürülebilir olan artık materyal etkinliklerinin çocuklara kazandırdığı değerler arasındaki en önemli noktalardan biri de yaşanabilir dünya için değer üretmenin sağlanmasıdır. Alışkanlık kazanımının erken yaşlarda başlaması, tüketim sonrası her şeyin çöp olmadığı fikrini destekler. Bu da onları sadece tüketen bireyler olmak yerine daha çok üreten, dönüştüren bireyler haline getirir. 

Artık materyal kullanımıyla yapılan etkinlikler kısa vadeli eğlencenin yanı sıra bilinçli bireyler yetiştirmenin ve uzun vadede yaşanabilir dünya oluşturmanın ilk adımıdır.